Fases
Je werkzame leven kan je indelen in fases. Dat maakt het makkelijker om te kiezen wat je volgende stap is.
Wat zijn die fases? Als starter leer je op een opleiding. En loop je stage of ga je werken. En dan wordt je ergens medewerker, en leer je gaandeweg ondernemen. Dan heb je de keuze: in loondienst carriere maken, bijvoorbeeld als bedrijfsleider. Of mede-ondernemen. Pas dan kies je voor overname.
Als je een bedrijf hebt overgenomen – als agrarisch ondernemer – ben je lekker aan het werk. en neem je eerst eens een stagiair. En dan een medewerker en deel je steeds meer verantwoordelijkheden met medewerkers of een mede-ondernemer. Dan biedt je een leer-ondernemer een plek of werk je samen met een mede-ondernemer. Pas daarna draag je je bedrijf over.
Zie je dat starter en ondernemer elkaar nodig hebben? De starter wil een stageplek – de boer biedt een stageplek. De beginnende tuinder wil medewerker worden – de teler heeft een medewerker nodig. In elke fase kan je samen aan de slag.
Meer informatie over bedrijfsopvolging en het pad ernaartoe vind je in de Ekoland Special Bedrijfsovername uit 2013. Of vind inspiratie voor starters van buiten de landbouw in de Dynamisch Perspectief special Ruimte voor Nieuwe Boeren gemaakt in samenwerking met Toekomstboeren.
Voor de starter:
Boer of tuinder zijn is een vak. Dat moet je eerst leren, dus volg een opleiding en doe werkervaring op. Pas daarna kan je succesvol een bedrijf starten of overnemen. De meest succesvolle overnemers hebben 5 tot 10 jaar werkervaring.
Ondernemen is nog een extra vaardigheid. Wordt eerst een vakman of vakvrouw. En leer dan ondernemen. Ook daar kan je ervaring mee opdoen. Begin bijvoorbeeld eens met een gewas dat jij teelt en verkoopt binnen de vruchtwisseling van een bestaand bedrijf. Begin zo met een deel-onderneming of een leer-onderneming.
Niet iedereen wil of kan ondernemen. Beslis dat voor jezelf: heb ik plezier in het vak van telen en dieren verzorgen of krijg ik een kick van ondernemen, eigen baas zijn en een lening lospeuteren bij de bank? Kies daar je toekomst op uit: of je wordt medewerker/bedrijfsleider, of je gaat voor agrarisch ondernemer en zelf de baas. Het is allebei goed, kies wat bij jou past.
Voor de overdrager:
Begin op tijd met samenwerken en het zoeken van mede-ondernemers of overnemers. Het gehele process van overdragen kost tijd. Wanneer je pas begint als je 64 bent of wanneer je knieën het begeven, ben je echt te laat! We raden je aan zo rond je 55ste te beginnen met oriënteren. Laat bijvoorbeeld eens de teelt van een gewas over aan een startend ondernemer en kijk hoe het bevalt.
Het overdragen van je boerderij is niet alleen een zakelijke aangelegenheid. Bereid je er op voor dat je 'je kindje los moet laten'. En dat niet alleen: straks krijgt iemand anders het voor het zeggen. Wees helder over wat voor jou wezenlijke waarden zijn van je bedrijf die behouden moeten blijven. En leg je neer bij het feit dat je overnemers de minder wezenlijke dingen anders kunnen aanpakken.
Denk ook eens na over waar je je op gaat richten in je leven na de boerderij. Een nieuwe focus of een nieuw doel helpt het beste. Zo vind je zelf weer voldoening in je nieuwe leven. En geef je je overnemers de ruimte maken zelf aan de slag te gaan.
https://landgilde.nl/wp-content/uploads/files/Ekoland_Special_Opvolging_2013.pdf